چه عملیات حرارتی را می توان بر روی ورق آلیاژی انجام داد؟
چه عملیات حرارتی بر روی ورق‌های آلیاژی انجام می‌شود؟
عملیات حرارتی به فرآیند گرم کردن و خنک کردن فلز بدون تغییر شکل فیزیکی آن گفته می‌شود. انجام فرآیندهای حرارتی بر روی ورق آلیاژی می‌تواند خصوصیات و ویژگی‌های آن فولاد مانند سختی، چقرمگی و حتی نرم‌شدگی را تغییر دهد. تمام این خصوصیات با تغییر در ریزساختار فولاد به وجود می‌آیند. بسته به دمای حرارت و روند خنک‌سازی می‌توان عملیات حرارتی را دسته‌بندی کرد. از مهمترین عملیات حرارتی قابل انجام بر روی ورق آلیاژی می‌توان به سختکاری، آنیلینگ، نرمال‌سازی، تنش زدایی، کربن‌دهی و تمپر کردن اشاره کرد.
سختکاری
هدف از سختکاری نه تنها افزایش سختی بلکه افزایش مقاومت فولاد آلیاژی است. اگر ورق آلیاژی مقدار کربن کافی در ترکیب خود داشته باشد، می‌توان سختکاری آن را با حرارت دادن و سپس به سرعت کوئنچ کردن (خنک‌سازی) انجام داد. در طی این فرآیند ریزساختار آستنیت ایجاد می‌شود که می‌تواند از نوع فریت، مارتنزیت یا سمنتیت باشد. با انجام عملیات سختکاری، سختی و مقاومت ورق آلیاژی افزایش می‌یابد، اما همزمان شکننده‌تر شده و قابلیت شکل‌پذیری کمتری خواهد داشت. بنابراین معمولا پس از سختکاری، فولاد را تمپر می‌کنند تا شکنندگی آن کاهش یابد.
سختکاری ورق آلیاژی در سه مرحله انجام می‌شود. ابتدا فولاد را تا دمای مشخصی به آهستگی گرم کرده و سپس برای مدت زمان معینی به صورت یکنواخت غوطه‌ور می‌کنند تا دمای آن کاهش یابد. مرحله سوم ممکن است بسته به نوع فولاد متفاوت باشد.
در اکثر موارد قطعه فولادی را به سرعت در آب یا روغن فرو برده و خنک می‌کنند. به این کار کوئنچ کردن گفته می‌شود. در برخی از موارد نیز نیازی به این کار نبوده و اجازه می‌دهند فولاد در هوای آزاد خنک شود.
معمولا فولادهای کربن مانند A36 را در آب یا آب و نمک کوئنچ می‌کنند، ولی فولادهای آلیاژی مانند MO40 در روغن خنک‌سازی می‌شوند. انواع مختلف سختکاری عبارتند از سختکاری القایی، شعله‌ای و موضعی.
تمپر کردن
این عملیات بر روی فولادهای کربنی مانند CK45 برای کاهش سختی و در نتیجه کاهش شکنندگی پس از سختکاری انجام می‌شود. دمای تمپر کردن به کاربرد محصول فولادی بستگی دارد. به طور کلی هرچه درجه حرارت پایین‌تر باشد، استحکام و سختی بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر، هر چه دما بالاتر باشد، قطعه کار نهایی نرم‌تر خواهد شد.